YAJUE MAMBO 7 KUTOKA SHERIA YA ARDHI.

NA  BASHIR  YAKUB - 

Kazi  kubwa  ya  sheria  zote  zinazoshughulika  na  masuala   ya  ardhi   ni kuratibu  na  kutoa  mwongozo  katika   miamala  mbalimbali  ya masuala ya ardhi  katika  maisha  ya  kila  siku. Miamala  hiyo  ni  kama  uuzaji  na  ununuzi  wa  ardhi, masuala  ya  mikopo  na  rehani, upangaji  na  upangishaji, masuala  ya  fidia, kuhamisha  umiliki, haki  na  wajibu wa  mmiliki ardhi, haki  na  wajibu  wa  serikali  katika  ardhi  yote, upimaji  na  ramani, namna ya kutatua  migogoro  ya  ardhi, n.k.

Makala  yatagusa  kwa  mtindo  wa  dondoo  baadhi  ya  mambo  ya  msingi  yaliyo  katika  sheria  ya ardhi namba  4 ya  1999  sura  ya  113.

1.SHERIA  NAMBA  4  YA MWAKA 1999.

Sheria  hii  ilipitishwa  na  bunge  la  Jamhuri  ya  Muungano  mwaka 1999.  Hata  hivyo  ilianza  kutumika  rasmi  mwezi  mei  mwaka  2001.

( a ) MDHAMINI  WA  ARDHI  YOTE NI  RAIS.

Sehemu  ya  pili  ya  kifungu  cha  3  cha  sheria  hii  inaanza  kwa  kueleza  sera  ya  taifa  ya  ardhi. Kubwa  linalotajwa  ni  kuwa  ardhi  yote  ni  mali  ya  umma  ambayo  mdhamini  wake    ni  rais  wa  Jamhuri  ya  Muuungano  wa  Tanzania. Huu  ndio  msingi  mkuu  wa  ardhi  yetu.

( b ) WASIMAMIZI   WAKUU   WA  ARDHI.

Sehemu  ya  iv  kifungu  cha  8  mpaka  18  kinaeleza   watumishi  wakuu  na  wasimamizi  wa  ardhi  kitaifa. Waziri  wa  ardhi  ndiye  mwenye  dhamana  kuu  akifuatiwa  na  kamishna  mkuu  wa  ardhi  kabla  ya   kutajwa  kamishna  msaidizi  na  baadae maafisa  ardhi . Wajibu,  kazi  na  majukumu  yao  yameainishwa  katika  vifungu  hivyo. Sambamba  na  hilo  mipaka  katika  utekelezaji  wa  majukumu  yao  ni  jambo  jingine lililoainishwa.

( c ) KUMILIKI   HATI.

Sehemu  ya vi  kifungu  cha  24 mpaka  30  yameelezwa  masuala  ya  hakimiliki.  Taratibu  za  kupata  hakimiliki  na  umilikishwaji .  Wakati  huohuo  vifungu  vya 31  mpaka  35  vimeeleza  vyema  masharti  yanayoambatana    na  hakimiliki ,muda  wa  hakimiliki  pamoja  na  kodi  za ardhi.

Kifungu  cha  76  mpaka  78  kimeongelea  uuzaji  wa  ardhi   hasa  zenye  hati miliki.

( d ) UPANGAJI  NA  UPANGISHAJI.

Sehemu  ya ix kifungu  cha  77  mpaka 93  kimeeleza  kwa  urefu  masuala  yote  ya  upangaji  katika  ardhi. Haki  na  wajibu  wa  mpangaji  vimeelezwa. Pia  aina  ya  mikataba  ya  upangaji imeainishwa  sambamba na  yale mambo  ambayo  yakifanyika  yanaathiri   upangaji.

( e ) MASUALA  YA MIKOPO  .

Sehemu  ya  x  ya  sheria  hii  ni  sehemu  muhimu  sana.  Ni  sehemu  inayoeleza  masuala  ya  mikopo.  Imeeleza  haki  na  wajibu  wa  mkopaji  halikadhalika  haki za  mtoa  mkopo. Eneo  hili  zimejadiliwa  rehani  pia. Rehani  zote    yaani  zile  zitokanazo  na  hati  za  kimila  kwa  ardhi  za  vijijini  na  zile  zitokanazo  na  hati  zisizo   za  kimila  kwa  wenye  ardhi  mijini.

Haki  za  mtoa  mkopo  pale  pesa  yake  inaposhindwa  kurejeshwa  imeelezwa. Nini  afanye,kwa  kutumia  njia  zipi  na  kwa  wakati  gani  ni sehemu  ya  maelezo  hayo. Wakadhalika hatua  anazoweza  kuchukua  mkopwaji         baada  ya  kushindwa  kurejesha .

( f ) HAKI  YA  NJIA.

Kifungu  cha  151  mpaka  156  kimeongelea  masuala  ya  haki  ya  njia.  Hii  ni hasa  kwa yale  maeneo  ambayo baadhi  ya  watu  wamejenga  kwa  kuziba  njia. Vifungu  vimeeleza  haki  ya  njia  kama  haki  ya  msingi  katika  masuala  ya  ardhi.

( g ) NGUVU  YA  MAHAKAMA.

Sehemu  ya  xiii kifungu  cha  187  sambamba  na  kifungu  cha  157 na 158  vimeeleza  uwezo  na  nguvu  ya  mahakama  katika  masuala  ya  ardhi. Mahakama  inaweza  kutumika  mda  wowote  kwa  yoyote  anayehisi  haki  haikutendeka  katika  ardhi  yake. Mahakama  ndicho  chombo  kikuu  cha kufafanua  sheria  hii  na  kutoa  mwongozo  kwa  pande  zinazobishana.

MWANDISHI   WA   MAKALA  HAYA   NI   MWANASHERIA  NA  MSHAURI   WA     SHERIA  KUPITIA  GAZETI  LA  SERIKALI   LA   HABARI   LEO  KILA  JUMANNE  , GAZETI  JAMHURI   KILA  JUMANNE  NA  GAZETI  NIPASHE  KILA  JUMATANO.      0784482959,        0714047241              bashiryakub@ymail.com