NJIA TANO ZA MWEKEZAJI ASIYE MTANZANIA KUPATA ARDHI.

NA  BASHIR  YAKUB -

Kupitia  makala  haya  wako  Watanzania ambao wanao  marafiki  wa  kigeni, wanao wafanyabiashara  wenzao  wa  kigeni,  ndugu  wa  kigeni, na  wengine  wanahisa  wenzao  katika  makampuni  mbalimbali  ambao  wangependa   wenzao   hao  wapate  ardhi  ya  uwekezaji  Tanzania.  

Makala  haya  ni  nafasi  kwao  kujua  mambo  ya  msingi  ya  awali  kuhusu  namna  ya  kupata  ardhi   kwa  hao  wageni.

Aidha mara  kadhaa  makala  yetu  yameeleza   taratibu  mbalimbali  ambazo   Mtanzania  huweza  kupitia  ili  kupata  haki  ya  kumiliki  ardhi. Sanjari  na  hilo   imeelezwa  mara nyingi pia  namna  nzuri  ya kuweza   kupata  ardhi  huku  ukiepuka  migogoro  ambayo  huwaingiza  wengi  katika  hasara  ikiwa  ni  pamoja  na  kuwapotezea  muda.

Iliwahi  kuelezwa  hapa  kuwa  Mtanzania  anaweza kupata ardhi  kwa  kununua,  kurithi, kuzawadiwa,  njia ya  fidia,  na kwa  kutwaa  eneo  lisilo  na  mmiliki.    

Hii ni  kwa raia  wa  Tanzania.  Yumkini raia    wasio  watanzania  nao  wanazo  haki  zao  katika   ardhi  yetu. Raia  wasio  Watanzania  wanaweza  kupatiwa  ardhi  kwa ajili  ya  matumizi. Kubwa  kwao  hupatiwa ardhi  kwa  ajili  ya  uwekezaji   kwa  manufaa  ya  taifa.

Kupitia  hili  zipo  namna  tano  ambazo  raia wasio  Watanzania  wanaweza  kupitia  hadi kupatiwa  ardhi.

1.SHERIA  ZINAZOWARUHUSU  WAGENI  KUPATIWA  ARDHI.

Sheria  kuu  inayowaruhusu  raia  wa  kigeni  kupatiwa  ardhi nchini  ni  sheria  namba  4   sheria  ya  ardhi  ya  mwaka  1999.  Kifungu  cha  19( 2 )  cha  sheria  hii  kinasema  kuwa  mtu  au  kikundi  cha  watu  ambacho  kimejiunga  kama  kampuni  au   bila  kampuni  ambacho  wahusika  wake  ni  raia  wa  kigeni  wanaweza  kupata  haki  ya  kumiliki  ardhi  kwa  ajili  ya  uwekezaji.

Sheria  nyingine   inayotoa  mwongozo   kwa  raia  wa  kigeni  kupata ardhi  Tanzania  ni   sura  ya  38 sheria  ya   uwekezaji  ya  mwaka  1997. Sheria    hii  hueleza  namna  ya  kumpatia mwekezaji  ardhi,  matumizi,  na  muda  wa  mwekezaji  mgeni  kutumia  ardhi  hiyo.

2.  NAMNA  MGENI  ANAVYOOMBA  KUMILIKI  ARDHI.

( a ) Anachotakiwa kufanya   raia  asiye  Watanzania  anayetaka  ardhi  ya  Tanzania  kwa  shughuli  za  uwekezaji ni kuomba  ardhi  hiyo  kupitia  kituo  cha  uwekezaji  Tanzania. Hii  itakuwa  ni  njia  ya  kwanza  kabisa.  Maombi   yake  ya  awali  hatatakiwa  kuyapeleka  kwingine  kokote  isipokuwa  kituo  cha  uwekezaji  Tanzania.

Maombi  hayo  huwasilishwa  kwa  kujaza  fomu  maalum  zinazopatikana  hapohapo   kituo  cha  uwekezaji. Pamoja  na  mambo  mengine  mgeni  atatakiwa  kujaza  eneo  linaloonesha  anahitaji  ardhi  kwa  uwekezaji  wa  aina  gani.

Baada  ya  kuwasilisha  maombi  hayo  itakuwa  sasa  ni kazi  ya  kituo  cha  uwekezaji  Tanzania  kuwasiliana  na  Wizara  ya  ardhi   ambayo   itatafuta  ardhi  hiyo kwa  ajili  ya  mwekezaji. Baada  ya  kupatikana  ardhi  hiyo  wizara  itatangaza  ardhi  hiyo  kwenye  gazeti  la  serikali  kuhusu  hatua  hiyo.

Baada  ya  tangazo  wizara  itakimilikisha  kituo  cha  uwekezaji  ardhi  hiyo . Wizara  inakimilikisha  kituo  cha  uwekezaji  na  kituo  cha  uwekezaji  kinatoa  hati  mbadala  ya  matumizi  ya  ardhi  kwa  mgeni.

( b ) Kupangisha  kutoka   sekta  binafsi( sub-lease  from private  sectror).  Sekta  binafsi  wana  umoja  wao  ambao  hujumuisha  wawekezaji  wa  kigeni  pia. Kupitia  sekta  binafsi  wamo  wawekezaji  ambao  humiliki  ardhi  ambayo  huruhusiwa  kutolewa  kwa  wawekezaji  wengine  kupitia  kupangisha.  

Upangishaji  kupitia  njia  hii  waweza   kuwahusu  hata  watu  wengi  zaidi kwa  maana  kuwa  A  anaweza  kumpangisha  B na  B  akampangisha  C. Kubwa  ni  kuwa  wasivunje  masharti    ya  matumizi  bora ya  ardhi  kwa  mujibu   wa  kituo  cha  uwekezaji na  wizara.

( c ) Kununua  kutoka  kwa  wamiliki  wengine. Mgeni  hazuiwi  kununua  ardhi  kutoka  kwa  watu  wengine. Sharti  ni  kuwa  awasiliane  na  kituo  cha  uwekezaji  kwa  ajili  ya  taratibu  za  mgeni  kupata  ardhi.

( d ) Kuomba  moja  kwa  moja ardhi  kwa  kamishna wa  ardhi. Hapo  juu  tumeona  mwekezaji  ataomba  kupitia  kituo  cha  uwekezaji.  Hapa  mgeni  anaweza  kuomba moja  kwa  moja  ardhi  wizarani badala  ya  kupitia  kituo  cha  uwekezaji.  Sharti  kubwa  ni  kuwa awe  na cheti  cha  uthibitisho(certificate  of approval)  kutoka  kituo  cha  uwekezaji.

( e ) Tano  na  mwisho  ni  kuwa  mgeni  anaweza  kupata  ardhi  kwa  kupatiwa  tu  leseni  kutoka  serikalini  kwa  ajili  ya  matumizi  maalum.  Kwa  ujumla hizi  ni  namna  tano  ambazo  mwekezaji  mgeni  anaweza kupata  ardhi.

MWANDISHI   WA   MAKALA  HAYA   NI   MWANASHERIA  NA  MSHAURI   WA     SHERIA  KUPITIA  GAZETI  LA  SERIKALI   LA   HABARI   LEO  KILA  JUMANNE  , GAZETI  JAMHURI   KILA  JUMANNE  NA  GAZETI  NIPASHE  KILA  JUMATANO.      0784482959,        0714047241              bashiryakub@ymail.com