NINI UFANYE HATI YA NYUMBA INAPOHARIBIKA/KUCHAKAA.

NA  BASHIR  YAKUB -

Hati  kwa  maana  ya  hapa   ni  hati  za  nyumba  na  viwanja,  kwa  ufupi  ni  hati  za  ardhi. Kwakuwa  hati  ni  karatasi  sawa  na  karatasi  nyingine  basi   huweza   kuharibka  au  kuchakaa.  Huweza  kuchakaa  kwasababu  mbalimbali    za  kibinadamu Inaweza  kunyeshewa na  mvua  au  kumwagikiwa  na  maji  kwa  namna  yoyote  ile,  inaweza  kuungua  moto  na  wakati  mwingine   inaweza  kuharibika  kutokana  na  majanga  ya  ajali  za  barabarani n.k.  Muhimu  ni  kujua  tu  kuwa  hati  huharibika   na  ziko  sababu  nyingi  za  msingi  ambazo  hulipelekea hilo.

1.SHERIA  YA  USAJILI  WA  HATI.

Ofisi  ya msajili  wa  hati  hutekeleza  shughuli  zake   chini  ya  sheria  ya  Usajili  wa  ardhi  sura  ya  334, ( The land  registration  Act Cap 334).  Ni  katika  sheria  hii  ambamo   habari  zote  kuhusu  usajili  wa  hati  hutolewa. Sheria  hii  hueleza   namna  na  nyaraka  mbalimbali  zinazohitajika  katika  kusajili  hati.  Sheria  hii ndio  mwongozo  wa  jumla   katika  masuala  mazima  ya hati.

2.  FAIDA  UNAZOWEZA  KUPATA  KUPITIA  OFISI  YA  USAJILI  WA  HATI  NA  NYARAKA.

Ofisi  ya    usajili  wa  hati  haishughuliki  na  usajili  wa  hati  pekee  bali pia  kupitia  ofisi  hii  nyaraka  mbalimbali  zinazohusu  masuala  ya  ardhi  nazo  husajiliwa. Unaweza  kusajili   maombi  ya  zuio kwa kuzuia  hati  kubadilishwa.  Hii  hutokea  iwapo  una  wasiwasi  kuwa  kuna  mtu  anataka  kuuza  eneo  lako  au  pengine mmoja  wa  wanafamilia  anataka  kuuza  bila  ridhaa  ya  mwingine/wengine.

Pili  kupitia  ofisi  hizi unaweza  kusajili   jina  jipya. Kwa  wale  wanaobadilisha  majina  na  kupata  majina  mapya  basi  majina  hayo  husajiliwa  ofisi  hizi.  Jina  jipya  haliwezi kuanza  kutambulika  rasmi  bila  kusajiliwa  katika  ofisi  hizi.Majina  ni  haya ya  John  kuitwa Rashid n.k

Tatu kwa  wale  wenye  taasisi  za  ndogo za  kutoa  mikopo  hata  wale  wa VICOBA    basi  huweza  kusajili  mikopo  kupitia  ofisi hizi.  Nasema  wenye  taasisi  ndogo  kwakuwa  wale  wenye  taasisi  kubwa  wanalijua  hili.  Mkopo  ili  uwe  salama  zaidi  huwa  unasajiliwa,  na hivyo  ofisi  zinazohusika  na  kusajili  mikopo  ni  hizi. Mkopo  husajiliwa  chini  ya  sheria  ya  mikopo  ( mortgage  financing  special  provision) Act  no.  18/2008)

Nne  ofisi  hizi  hutunza  kumbukumbu  za  masuala  yote ya  ardhi  na  hivyo  kwa  mwenye  kutaka  rejea  ya kumbukumbu   huweza  kufika  ofisi  hizi  na  kupata  rejea  hiyo.  Ni  vyema  ukitaka kununua  ardhi  kupata  rejea  ya ardhi  unayotaka  kununua  kupitia  ofisi hizi.  Hatua  hii  huepusha  mgogoro.

Kwa  kutaja  ni  machache  lakini  yapo  mengi  ambayo  unaweza  kupata   kupitia  ofisi  za  usajili  wa  hati  na  nyaraka.

3. NINNI  UFANYE  IWAPO  HATI  IMEHARIBIKA/KUCHAKAA.

Hati  inapoharibika  katika  mazingira  niliyoeleza  hapo juu  basi  unayo hiari  ya   kufuatilia  na  kupata  hati  nyingine.  Mamlaka  za  ardhi  zilizokuwa  zimetoa  ile  hati  ya  mwanzo iliyoharibika  ndizo  hizohizo   zitakazotoa  hati  nyingine  mpya. Ili  usipate  usumbufu  katika  kukamilisha  muamala  huu  ni  vema  ukandaa  nyaraka  zifuatazo  kwa  ajili  ya  kazi  hiyo.

( a ) Andaa  picha  nne  kwa  maana  ya  pasipoti size. Picha  hizo  ziwe  za mtu  yuleyule  aliyekuwa  kwenye  ile  hati  iliyoharibika.

( b ) Ikiwa  hati  imeharibika  pamoja  na  nyaraka  nyingine   ulizokuwa  umetumia  awali kuombea  hiyo  hati  basi  ni  vema  nyaraka  hizo   nazo  ukaziambatanisha   na  ukaenda  nazo  katika  mamlaka  ya  ardhi. Nyaraka hizi  ni  zile  ambazo  huitwa  fomu   za  maombi.

( c ) Hati  iliyoharibika  ni  lazima  nayo  uiambatanishe.  Haijalishi  imeharibika  kiasi  gani  muhimu  ni  kuwa  unapoenda  kuomba  hiyo  nyingine  basi  ambatanisha  na  hiyo iliyoharibika.

( d ) Ni  lazima  uwe  na  risiti  za  malipo  ya  kodi  ya  ardhi.  Hata  kama  wakati  hati  inaharibika  ulikuwa  haujalipia  kodi  ya  ardhi  basi  ni  bora  kabla  ya  kuanza  kufuatilia   hati  mpya  ukahakikisha  umelipa  kodi  ya  ardhi  na  hudaiwi. Mchakato  hauwezi  kufanyika  iwapo  unadaiwa  kodi  ya  ardhi.

( e  ) Pia  ipo  ada  maalum  ya  usajili  mpya  ambayo  utatakiwa  kulipia. Ada  hizi  hubadilikabadilika  na  hivyo  si  vema  makala kutaja  kiwango .Hata  hivyo  malipo  ya  ada  ni  hatua  ya  mwisho  kabisa  unapokuwa  umekamilisha  maandalizi  ya  hapo  juu. Ukiwa  kwa  msajili  utaelezwa  ni  kiasi  gani  utatakiwa  kulipia  ambapo   risiti  ya  serikali  hutolewa.

MWANDISHI   WA   MAKALA  HAYA   NI   MWANASHERIA  NA  MSHAURI   WA  SHERIA  KUPITIA  GAZETI  LA  SERIKALI   LA   HABARI   LEO  KILA  JUMANNE  , GAZETI  JAMHURI   KILA  JUMANNE  NA  GAZETI  NIPASHE  KILA  JUMATANO.    0784482959,        0714047241              bashiryakub@ymail.com

                                           TANGAZO   MUHIMU                                                

VIWANJA     NA     NYUMBA          ZINAUZWA.

·        
WANASHERIA   WETU   WATAKUANDALIA   MIKATABA  YOTE  BURE  NA  KUKUSIMAMIA  MPAKA   MANUNUZI    YAKAMILIKE   BURE.

·        
UHALALI   WA  NYARAKA   NA   UMILIKI   UMETHIBITISHWA  NA                  WANASHERIA  WETU.

·        
UTAPEWA  MTU  WA  KUKUSAIDIA  KUFANYA  TRANSFER   KWA HARAKA  BURE.

·        
IKIWA   UTATOKEA   MGOGORO  NDANI   YA  MWAKA  TANGU  TAREHE  YA       MANUNUZI    UTAPEWA   WAKILI   WA   KUSIMAMIA  MGOGORO    BURE

                                                        0784482959.

 KUONA   BOFYA  HAPO  JUU    MWANZO  WA   BLOG.