HATI MILIKI INAPOPOTEA, HARAKA CHUKUA HATUA HIZI.

NA  BASHIR  YAKUB - 

Hati miliki  ni  mali  inayohamishika  na  hivyo  inaweza kupotea.  Kupotea  kwa  hati miliki  kunaweza  kuwa  katika  mazingira  mengi.  Inaweza kupotea katika  mazingira ya  kuibiwa,  kufichwa  au  kutupwa  kwa  makusudi  kwa   malengo  mabaya  na  mazingira  mengine  yoyote  yanayofanana  na matukio  hayo.  Lakini   mara  kwa  mara  kupotea  kwa  hati  huhusishwa  na  mbinu  chafu  za  kubadilisha  umiliki   pasipo  uhalali  au  kutumika  katika  shughuli  za  kujipatia mikopo   pasi  na ridhaa  ya  mwenyewe. Makala  yataeleza   hatua  za haraka za  kuchukua iwapo  umetokewa  na jambo  kama  hilo.

1.HATUA  ZA  KUCHUKUA  HATI  INAPOPOTEA.

( a ) KUTOA  TAARIFA  POLISI  HARAKA

Hii  ni  hatua  muhimu  sana  na  ya  kwanza  kabisa  pale  tu hati  inapopotea.  Polisi  haipo  kwa  ajili  tu  ya kushughulikia  kesi  za  wizi  na  magomvi    bali  pia   kisheria  wamepewa  mamlaka  ya  kuandikisha  upotevu  wa  mali. Kituo  cha  polisi  ambacho  kinapaswa  kutumika   ni  kile  ambacho  nyumba/kiwanja  husika  kinapatikana.  Unapotoa  taarifa  polisi  hati  iliyopotea  huandikishwa   na  utapewa  namba  maalum  ya  kupotea. Taarifa  ya kupotea  huitwa  “lost report”.  

Umuhimu  wa  taarifa  hii ni  kuwa   ikiwa  hati  ile  imeibiwa  au  imechukuliwa  kwa  malengo  ambayo   si  halali  basi   itakapotumika  visivyo   wewe  utakuwa  umejitoa  katika   uhalifu  ule  na  hutowajibika  au  kutambua  matumizi  yale  yasiyo  halali.  

Usipotoa  taarifa  hii  ni  vigumu  kujitoa au  kutotambua  matumizi  iliyotumika  hati  yako   hata  kama  yalikuwa  ni  ya  kihalifu. Kwahiyo  hii  ni  hatua  ya  kwanza,   ya muhimu na  ya  haraka  kabla  ya  jambo  jingine.

( b ) Ikiwa  tayari umetoa  taarifa  polisi  na  una  wasiwasi  kuwa   kupotea  kwa  hati hiyo ni  mpango  ambao  pengine unalenga  matumizi  yasiyo  halali  basi  unaweza  kuweka  zuio. Zuio  huwekwa  mamlaka  za  ardhi   zilizokuwa  zimetoa    hati .  Zuio  huitwa “Caveat”.  Ni  hatua  ambapo  unaandaa  maombi  maalum  na  kuyapeleka  mamlaka   za  ardhi  kuomba  kuzuia  kufanyika  kwa  aina  yoyote  ya  mabadiliko  katika  umiliki  au  kuzuia  matumizi  yoyote ya  kukopea  hati  hiyo.

Maombi  ya  zuio yataambatana  na  picha  ndogo mbili , risiti  za malipo  ya  ushuru, kodi  na  tozo  za  ardhi.  Lakini  kubwa  ni  kuwa  ni  lazima  katika  maombi  hayo ueleze  sababu  ya  kwanini unaweka  zuio. Katika  hilo  sababu itakuwa  ni  kupotea  kwa  hati  katika  mazingira  yasiyoeleweka.  Ili  kulithibitisha  hilo   kuambatanisha  taarifa  ya  polisi  ya  kupotea ( lost  report) ni  lazima.   Maombi  haya  hulipiwa ada  maalum.

 2. IKIWA  HATI  IMEPOTEA  NA  UNAHITAJI  KUPATA  NYINGINE HATUA  NI  HIZI.

( a ) Andaa  maombi  maalum  ya  kuomba  kupatiwa  hati.  Maombi  hayo hufanana  na  yale  ambayo  ulikuwa  umeombea  hati  ya  awali  iliyopotea. Tofauti  hapa  ni  kuwa  katika  maombi  mapya   utaeleza  kuwa  unaomba  hati  nyingine  baada  ya  ile ya awali  kupotea.

( b ) Andaa  picha  ndogo  mbili  yaani  passport size  ambazo  zitatumika  kukaa  kwenye  nyaraka  mpya  za  maombi.

( c ) Ripoti  ya  polisi  ya  kupotea (lost  report)  ni  taarifa  muhimu  ambayo  ni  lazima  iwe  imeambatanishwa   katika  maombi  mpya. Hii  itaeleza  mazingira  yote  ya  kupotea    kwa  hati na  itakuwa  ni  taarifa  maalum  kuwa  hati  hiyo  haipo tena.

( d )  Kiapo  cha  mmiliki  kikieleza  na  kuthibitisha  kupotea  kwa  hati  huwa  kinahitajika.  Hata  hivyo  si  wakati wote  kiapo   hiki  huhitajika. Kwa  maana hiyo  kiapo  utajiandaa  nacho  tu  kama  dharula ambapo  ukitakiwa  kukiwasilisha  utafanya  hivyo  na  kisipohitajika  basi  haitakuwa  na  haja.

( d )  Lazima  uwe  na  nyaraka  nyingine  zinazohusu  umiliki  kwa  mfano  mkataba  wa  kununulia,   fomu  namba  29, 30, 35  na  nyaraka  nyingine  yoyote  ambayo  inaonesha  kuwa  wewe  ndio  ulikuwa  unahusika  na  umiliki  wa  eneo  hilo.

( d ) Mwisho  risiti  za  malipo  ya  kodi,  ushuru  na  tozo  za  ardhi   ziambatanishwe. Hizi  pia pamoja  na  mambo  mengine  husaidia  kuonesha  kuwa  ulikuwa  mmiliki  wa  hati  iliyopotea.

MWANDISHI   WA   MAKALA  HAYA   NI   MWANASHERIA  NA  MSHAURI   WA  SHERIA  KUPITIA  GAZETI  LA  SERIKALI   LA   HABARI   LEO  KILA  JUMANNE  , GAZETI  JAMHURI   KILA  JUMANNE  NA  GAZETI  NIPASHE  KILA  JUMATANO.    0784482959,        0714047241              bashiryakub@ymail.com

                                           TANGAZO   MUHIMU                                                

VIWANJA     NA     NYUMBA          ZINAUZWA.

·        
WANASHERIA   WETU   WATAKUANDALIA   MIKATABA  YOTE  BURE  NA  KUKUSIMAMIA  MPAKA   MANUNUZI    YAKAMILIKE   BURE.

·        
UHALALI   WA  NYARAKA   NA   UMILIKI   UMETHIBITISHWA  NA                  WANASHERIA  WETU.

·        
UTAPEWA  MTU  WA  KUKUSAIDIA  KUFANYA  TRANSFER   KWA HARAKA  BURE.

·        
IKIWA   UTATOKEA   MGOGORO  NDANI   YA  MWAKA  TANGU  TAREHE  YA       MANUNUZI    UTAPEWA   WAKILI   WA   KUSIMAMIA  MGOGORO    BURE

                                                        0784482959.

 KUONA   BOFYA  HAPO  JUU    MWANZO  WA   BLOG.