NA BASHIR YAKUB -
Wiki chache zilizopita tarehe
6 JULY 2015
mahakama ya Kisutu
ilitoa hukumu katika kesi maarufu
na ya muda
mrefu iliyokuwa ikiwakabili
mawaziri wa zamani
wawili na katibu
mkuu mmoja. Blog
hii iliripoti kwa
ufupi sana kuhusu
matokeo ya kesi
hiyo na kuahidi
kutoa ufafanuzi wa
kitaalam hapo baadae
kupitia wanasheria wake. Kwakuwa blog hii imekuwa
mstari wa mbele
kueleza masuala ya
msingi ya kijamii yakiwemo yale
ya kisheria ambayo
hayapatikani mitandao
mingine ya kijamii
imeona ni muhimu kuufafanulia umma nini kilitokea katika kesi
hii mwanzo hadi mwisho. Tunaanza
hivi.
1.NANI WALIKUWA
MAHAKIMU KATIKA KESI HIYO.
Walikuwa mahakimu watatu. Wa
kwanza ni S,M Rumanyika hakimu
mkazi mwandamizi ( PRM), Wa pili
ni S. Kinemela hakimu mkazi
mwandamizi Na ndugu Utamwa
kama hakimu mkazi
mwandamizi ( PRM) japo kwasasa
ni jaji wa
mahakama kuu. Kesi husika
ilikuwa kesi Namba 1200 ya
mwaka 2008. Mahakama iliyosikiliza
kesi hiyo na
kuitolea maamuzi ni mahakama ya
hakimu mkazi ( RM),kisutu.
2. NANI WALIKUWA
WASHITAKIWA .
Mshitakiwa wa kwanza
alikuwa ndugu Basil Mramba Pesambili aliyeshitakiwa kwa
nafasi yake ya
uwaziri wa fedha
na uchumi wakati
makosa yanatendeka. Wa pili
alikuwa ndugu Daniel Aggrey Ndhira
Yona aliyeshitakiwa kwa
nafasi yake ya
uwaziri wa nishati
na madini wakati
makosa yalipotendeka. Na wa tatu
alikuwa ndugu Grey Shwaibu
Mngonja aliyeshitaiwa kwa
nafasi yake ya
ukatibu mkuu wa
wizara ya fedha
na uchumi wakati
makosa yakitendeka.
3. NI MAKOSA
GANI WALISHITAKIWA NAYO.
( 1 ) Kosa la
Kwanza, ni
kuwa ndugu Mramba
akiwa waziri wa
uchumi na fedha
na ndugu Yona akiwa
waziri wa nishati
na madini wote
kwa pamoja kati ya
August 2002 na June
2004 bila
kufuata utaratibu walitoa
zabuni na kuingia
mkataba na kampuni
ya MS ALEX STUWART kufanya kazi ya
ukaguzi wa madini
yanayozalishwa kinyume na
sheria ya manunuzi
ya umma Sura ya 410 ya
2002, na kinyume
na sheria ya
madini Sura ya 123 ya 2002
na kuathiri maslahi
ya Jamhuri ya
Muungano wa Tanzania.
( 2 ) Kosa la
pili, May 2005
kwa nyadhifa zao hizohizo
bila kufuata utaratibu waliiongezea mkataba
wa ukaguzi wa
madini kampuni hiyohiyo ya
Alex kwa miaka
miwili zaidi kuanzia tarehe
14 JAune 2005 hadi tarehe
23 June 2007. Na kuwa nyongeza
ya muda ilifanywa
na watuhumiwa kwa kuizunguka kamati
malum ya serikali ( Government Negotiating
Team GNT) iliyokuwa
imeteuliwa kusimamia mchakato
huo.
( 3 ) Kosa la
tatu, ni kuwa kati
ya March na May
2005 mawaziri hao
wawili kwa nia mbaya
walizuia taratibu halali
za kimkataba zilizopendekezwa na
mwanasheria mkuu pamoja
kamati ya serikali
( Government Negotiating Team GNT)
iliyokuwa imeteuliwa kwa
kazi hiyo.
(4 ) Kosa la nne, December 2003 mshitakiwa
wa kwanza Mramba na
watatu Mgonja bila kufuata
utaratibu walitoa tangazo la
serikali GN No. 423/2003
wakitoa msamaha wa
kodi kwa kampuni
ya Alex Stuwart na baadae
tangazo namba 424/2003
yote kwa kuipendelea
kampuni hiyo isilipe kodi.
( 5 ) Kosa la
tano, ni kuwa
Mramba na Mngonja bila
kufuata utaratibu tarehe 15/ 10/ 2004 walitoa tangazo
jingine la msamaha
wa kodi kwa
kampuni hiyohiyo GN No. 497/2004 na GN
NO. 498 /2004
( 6 ) Kosa la
la sita,
ni kuwa watuhumiwa
wote watatu kati ya mwaka
2003 na 2007 kwa nafasi
zao waliisababishia serikali
hasara ya Tshs 11, 752, 350, 148/= ikiwa kama
kodi( income & withholding tax) .
Kwa ujumla makosa yalikuwa
kumi na moja
lakini kwakuwa mengi yanafanana ukiyaunganisha unapata
hayo sita niliyoeleza.
4. NI MAWAKILI
GANI WALISIMAMIA KESI
HIYO.
Upande wa mashtaka kulikuwa na
Wakili wa serikali
Mwandamizi Osward Tibabyekomya akisaidiwa
na wengine wakiwemo
wa Taasisi ya
kuzuia na kupambana
na rushwa.
Upande wa wa utetezi Mramba
alitetewa na mawakili
wawili H.H.H Nyange na P. Swai.
Ndugu Yona alitetewa
na na mawakili
wawili pia C. Tenga na E.
Msuya wakati Mngonja naye
akitetewa na mawakili
wawili Profesa Shaidi
na Malimi.
5. NANI WALIKUWA MASHAHIDI UPANDE
WA MASHITAKA NA
WALISEMA NINI ?.
Mashahidi upande wa
mashitaka ni mashahidi
ambao hutoa ushahidi ili
kumtia hatiani/kumfunga mtuhumiwa.
( A ) SHAHIDI WA KWANZA. Huyu ni ndugu
Nyelo Martin Hiza. Kipindi
makosa yanatendeka alikuwa
mkuu wa idara ya
sheria na baadae
kamishna wa madini
katika wizara ya nishati
na madini. Anasema yeye alikuwa
mmoja wa wana timu iliyokuwa ikishughulikia mchakato
wa kupatikana kwa kampuni
ya ukaguzi wa
madini. Anasema kwamba kampuni
iliyopatikana ilikuwa Alex Stuwart. Anasema pamoja na
kupatikana kampuni hiyo lakini ilikuwa haina
mtaji na yeye haraka
aliripoti jambo hilo kwa mtuhumiwa
wa pili Daniel Yona. Anasema
pia viwango vya
tozo za kampuni hiyo
vilikuwa vikubwa na walitoa
mapendekezo kuhusu hayo yote
ambapo hata hivyo mapendekezo yao hayakuzingatiwa na watuhumiwa.
Pia anasema
alipewa kazi ya
kutafiti utendaji wa
kampuni hiyo ambapo
anasema aligundua utendaji wake
ulikuwa chini ya 15%
na alitoa taarifa
hiyo ambayo hata
hivyo nayo ilipuuzwa na
watuhumiwa. Anasema baadae kampuni
hiyo ilielemewa na kushindwa kabisa
kutekeleza majukumu yake ambapo
walitoa mapendekezo kuachana
nayo na kutafuta
mzabuni mwingine. Hata
mapendekezo hayo nayo hayakuzingatiwa ambapo
mawaziri hao waliamuru
mchakato kuendelea.
( B ) SHAHIDI WA PILI. Huyu ni Betha.
H. Soka.Yeye alikuwa mkurugenzi
wa kitengo cha
manunuzi ya umma(PPRA) na mmoja wa wanatimu
iliyokuwa ikiratibu mchakato
huu wa kampuni
ya kukagua madini. Anasema aliitwa benki
kuu kujadili mchakato wa
mkataba wa kampuni ya ukaguzi
wa madini. Anasema jambo
la kushangaza
masharti ya mkataba
yalikuwa sio ya kujadili
ila yalikuwa tayari yameandaliwa na sharti
mojawapo ndani yake likiwa msamaha wa
kodi. Anasema alipofika katika
kikao hicho wakurugenzi
wa kampuni ya
Alex walikuwa tayari
nao wapo pale. Hivyo yeye alipewa
tu mkataba kupitia na
hivyo hakuchangia katika kuuandaa.
Anasema kwa
kuupitia alishauri kutokuwepo
kwa msamaha wa kodi. Anasema alishauri
hivyo kwa kutambua kuwa
watuhumiwa hawakuwa wanasheria
na hivyo walistahili kushauriwa kuhusu hilo.
Hata hivyo pamoja
na ushauri huo
wa kitaalam bado
kifungu cha msamaha
wa kodi kiliendelea kubaki. Anasema TRA nao
walishauri kuwa hakuna msamaha
wa kodi. Anasema baadae
alikuja kugundua kuwa ushauri wao
uliombwa wakati ambapo
mtuhumiwa wa Mramba
na Yona walikuwa
tayari wameingia mkataba
na kampuni ya Alex. Waliingia mkataba kwanza
halafu ndio wakaomba
ushauri, kitu ambacho kiliufanya
ushauri wao kuwa sawa
na bure.
( C ) SHAHIDI
WA TATU. Huyu
ni Aggrey Temba. Yeye alikuwa
mwanasheria mkuu wa
TRA. Anasema aliombwa ushauri
kuhusu msamaha wa
kodi kwa Kampuni ya
Alex. Anasema walishauri
hakuna msamaha wa kodi
na hata kamishna
mkuu wa TRA
alishauri hivyo. Anasema wizara ya
fedha kupitia Mramba
ilikubali kuondoa kipengele
cha msamaha wa
kodi ambacho baadae kumbe kilirudishwa kinyemela
na Mramba pamoja na
wenzake. Anasema baadae hata
wao TRA waligundua
kitu kingine kuwa hata ushauri
walioombwa ilikuwa ni baada ya
watuhumiwa kuwa tayari
wamekamilisha mkataba hivyo ushauri
wao ilikuwa bure.
( D ) SHAHIDI
WA NNE.
Huyu ni George A.C Ntigiti. Yeye alikuwa mhasibu
mkuu wa serikali . Anasema
alipata taarifa kutoka
TRA kuhusu jambo
hilo naye mara
moja akawashauri watuhumiwa
kuwa hakuna msamaha
wa kodi kwa kampuni hiyo.
( E ) SHAHIDI WA
TANO. Huyu ni Grey
Lazaurus Mwakalukwa. Yeye ni mkurugenzi
mkuu wa STAMICO. Anasema yeye alishauri kuhusu
tozo za kampuni
hiyo. Anasema alihoji watuhumiwa
kuhusu kuikubali kampuni
hiyo iendelee kuitoza
serikali tozo kubwa
kuliko inavyofanyika sehemu yeyote
duniani. Alishauri kuwa ili kujiridhisha wafanye
utafiti katika nchi nyingine ambapo
walifanya utafiti nchi
za Australia, Peru, Chile na South Africa na kugundua
kuwa tozo ziko
chini kuliko kampuni
hiyo ilivyokuwa ikiitoza
serikali ya Tanzania. Kutokana na
hilo waliwashauri watuhumiwa
kuachana na kampuni hiyo na
kutangaza tenda upya
jambo ambalo halikufanyika.
( F ) SHAHIDI
WA SITA. Huyu
ni Kambona kutoka
mamlaka ya kuzuia
na kupambana na
rushwa(TAKUKURU). Anasema kuwa
katika upelelezi wake
aligundua kuwa watuhumiwa
walishauriwa karibia na
kila idara kuwa kusiwepo na
msamaha wa kodi kwa kampuni ya Alex.
Anasema hata hivyo
katika upelelezi wake
aligundua kuwa mmoja wa
wanahisa wa kampuni ya
Alex aitwaye GEORGE alikuwa MTOTO WA MRAMBA.
Mashahidi jumla walikuwa
13 lakini hao
niliotaja ndio walikuwa
wa msingi zaidi. Pamoja na
hayo hata hao
ambao sikutoa maelezo yao nao walitoa ushahidi
unaofanana na wa
hawa ambapo walieleza kutokuwepo
msanaha wa kodi, uwezo
mdogo wa kampuni hiyo, kukiukwa
kwa taratibu katika kuipata
kampuni hiyo na
kuiongezea mkataba mpya kinyemela.
Zingatia, mashahidi waliyaeleza haya
kwa kutoa nyaraka
kusapoti kila wanachosema.
6. ALIVYOJITETEA MRAMBA.
Kwa tuhuma hizo
na ushahidi huo mramba
alijitetea kwa kusema
kuwa, kwanza yeye kama
waziri wa fedha na uchumi sheria imemruhusu
kutoa msamaha wa kodi
na hivyo alitumia
sheria hiyo kutoa msamaha huo. Pili alisema
alipata
maelekezo kutoka ikulu
kwa rais Mkapa
yakimtaka kuendelea na
mchakato mara moja
na hivyo alikuwa
akitekeleza maagizo ya mkubwa
wake. Tatu pesa ya
awali iliyolipwa kwa
kampuni hiyo kutoka
benki kuu kiasi cha
dola milioni moja
anadai hakuhusika kuishinikiza
benki kuu kulipa
fedha hiyo kwa
kuwa hana uwezo
wa kuishinikiza benki ambayo
wakuu wake hawawajibiki
kwake isipokuwa kwa rais
. Pia anakubali
kuomba ushauri TRA
kuhusu msamaha wa
kodi lakini anasema
kuwa hakuwahi kupokea
ushauri wao kama
wao wanavyodai.
7. ALIVYOJITETEA DANIEL
YONA.
Naye kubwa zaidi kwake
ni kuwa rais
Mkapa aliwaambia kutekekeleza
mchakato huo kwa
haraka na ndio
maana waliamua kuendelea
nao haraka. Utetezi wake
ni sawa na wa
Mramba katika nukta
nyingi kwakuwa wote
walishitakiwa kwa makosa
yanayofanana.
8. ALIVYOJITETEA GRAY
MNGONJA.
Anasema kuwa kipindi
akiwa katibu mkuu kulikuwa
na makatibu wakuu
wa tatu kwa wakati mmoja
ambao walifanya kazi
bila mipaka maalum
ya majukumu. Anasema
ushiriki wake katika
kuandaa matangazo ya serikali
yaliyotoa msamaha wa
kodi alikuwa akitekeleza
maagizo ya bosi wake
Mramba. Anasema yeye aliagizwa
kuandaa na akafanya hivyo. Na
kusingekuwa na namna
ya kutofanya hivyo.
Zingatia, hawa nao waliyaeleza haya
kwa kutoa nyaraka
kusapoti kila wanachosema.
9. MAWASILISHO YA
MWISHO YA MAWAKILI
WA WA AKINA MRAMBA.
Wakati wakifunga utetezi
mawakili wa washitakiwa
walitumia kesi ya JONAS NKIZE v R (1992) TLR 213 inayosema
kuwa lolote ambalo
limefanyika au kutofanyika(commission & omission) lazima liwe
limeelezwa katika sheria.
Wakasema kutokana na
hilo sheria inasema kuwa kodi
ambayo haijalipwa huwa
haiitwi hasara na
hivyo ni makosa
na sio kweli kusema
watuhumiwa waliingizia serikali
hasara.Wakasisitiza kuwa kodi
iliyosamehewa na watuhumiwa
ilikuwa haijaingia mikononi
mwa serikali na
hivyo sio hasara na
ni makosa kusema watuhumiwa wameiingiza
serikali hasara.
Pili kuhusu matumizi mabaya ya
ofisi mawakili wakatunmia kesi
ya PETER PROTASE v R (1970) HCD 169 ambayo
inasema kuwa matumizi
mabaya ya ofisi
ni tendo
ambapo mtumishi wa umma kwa
nia mbaya, bila
kufuata sheria na kwa
malengo
binafsi anakiuka haki
za wengine na kusababisha
hasara. Kwahiyo wakasema kuwa
kwa tafsiri hiyo
hakukuwa na ushahidi
kuwa watuhumiwa walikuwa na
nia mbaya, na
wala ushahidi kuonesha maslahi
binafsi na wala
hakukuwa na hasara yoyote. Kwa
tafsiri hii wakasema
kuwa matumizi mabaya
ya ofisi hayakuwepo na
wakaiomba mahakama isilikubali
kosa hilo.
10. MRAMBA NA
YONA WATIWA HATIANI.
Kwakuwa
watuhumiwa walijitetea na kubwa
zaidi wakisema wao
hawakuwa na mamlaka katika
kusamehe kodi bali
walipokea maelekezo kutoka
kwa rais Mkapa
mahakama ilitakiwa ilijibu
hilo kwanza.
Mahakama ilisema hivi, watuhumiwa wamekiri kuwa
wao ndio walioteua
kamati ya kutafuta
mzabuni, na kamati hiyo
iliwajibika na kuripoti
kwao kila hatua. Kwa
nukta hiyo mahakama
ikakataa kuwa si
kweli kuwa hawakuwa
na mamlaka katika
mchakato kama walivyodai. Mahakama
ikasema zaidi kuwa
ni kweli rais
Mkapa aliruhusu kuendelea
kwa mchakato haraka
lakini alifanya hivyo
baada ya watuhumiwa
kuwa wamemshauri kuhusu
jambo hilo kama
washauri wake. Na mbaya
zaidi ushahidi unaonesha
kuwa taarifa aliyopelekewa mkapa
na watuhumiwa kuhusu
kampuni hiyo haikugusia
lolote kuhusu msamaha
wa kodi wala
tozo za juu
zilizokuwa zikitozwa na
kampuni hiyo.
Hivyo kutokuwepo
kwa taarifa hizo
kulimfanya mkapa kuamini
kuwa ni kampuni safi
na hivyo kutoa
maagizo ya kuendelea
haraka na mchakato.
Lakini zaidi mahakama
inasema kuwa ushahidi unaonesha
kuwa rais Mkapa alipelekewa taarifa
kuhusu mchakato na kutoa
amri ya kuendelea
wakati tayari mkataba
ukiwa umeshafanyika na kampuni imeshasamehewa kodi. Kwa
hiyo taarifa hiyo na
ruhusa ya Mkapa
ya kuendelea haraka
haikuwa na maana
yoyote.
Swali jingine lililojibiwa
na mahakama ni iwapo
msamaha wa kodi
ulikuwa halali kwa kampuni hiyo.
Mahakama ilisema kuwa
ni kweli waziri
ana mamlaka kisheria
ya kusamehe kodi
lakini ikaongeza kuwa mamlaka hayo
yana ukomo. Ikasema kuwa
haimaanishi kuwa kwa kuwa
sheria hiyo inamruhusu
waziri asemehe kodi basi atasemehe kodi
kila atakapojisikia kufanya
hivyo au akili
yake atakavyomtuma. Ikasema hata
watuhumiwa wanalifahamu hilo
na ndio maana walikuwa wakiomba
ushauri kuhusu jambo hilo
japo hawakuuzingatia. Ikasema
suala la kodi
ni suala la kiufundi si
la kuamuliwa kwa
utashi. Kwa nukta hiyo mahakama
ikasema hakukuwa na sababu
za kutoa msamaha
wa kodi kama watuhumiwa
walivyofanya.
Kuhusu tozo kubwa
iliyokuwa ikitozwa na kampuni
hiyo mahakama imesema
kuwa watuhumiwa napo walikataa
kuzingatia ushauri waliopewa
na wataalam pamoja
na utafiti uliofanyika
katika nchi nyingine
na kuona taifa
linanyonywa na kampuni
ya Alex.
Hoja kuwa serikali
haikupata hasara nayo
ilijibiwa . Mahakama ilisema
kwamba ni kweli kodi iliyosamehewa
kisheria haiitwi hasara.
Lakini ikasema kuwa
isiyoitwa hasara ni
ile kodi iliyosamehewa kihalali
na kwa kufuata
utaratibu. Ikasema kuwa
kodi iliyosamehewa bila
uhalali na bila
kufuata utaratibu hiyo
ni hasara na hivyo
ni kweli watuhumiwa
waliliingizia taifa hasara. Kwa hoja
hizi Mramba na
Yona wakakutwa na
hatia.
11. KUACHIWA HURU KWA
GRAY MNGONJA.
Sababu kubwa za kuachiwa
Mngonja
ni, kwanza wakati
akiwa katibu mkuu
hakuwa peke yake kwani
walikuwepo makatibu wakuu
wengine wawili yeye
akiwa watatu. Wote mmoja mmoja kuna
namna walivyoshiriki katika
mchakato huu na
hivyo kesi haikumgusa moja
kwa moja. Pili yeye
kama alivyojitetea alikuwa
akitekeleza maagizo ya Mramba aliyekuwa
bosi wake na hakuwa na
namna ya kukataa. Tatu
hakuhusika katika kusamehe
kodi, hakuhusika katika
kuongeza muda wa mkataba
na wala
hakuhusika katika kuipa kampuni
hiyo mkataba mwanzoni.
Yeye alipewa maagizo
ya kuandaa matangazo
ya serikali ya msamaha
wa kodi na akafanya
hivyo. Hii ndiyo pona yake
12. ADHABU
WALIZOPEWA MRAMBA NA YONA.
( 1 ) Mramba alipatikana
na hatia katika
kosa la kwanza
hadi la kumi na
moja . Amehukumiwa kifungo
cha miaka mitatu
kwa kila kosa. Hata
hivyo mahakama imetoa
amri ya adhabu
hiyo kutumikiwa kwa
pamoja (concurrently) na hivyo
kumfanya Mramba kutumikia miaka
mitatu tu kwa ujumla badala
ya kila kosa
miaka mitatu.
Kosa la 11
atatakiwa kulipa faini ya
Tshs milioni tano
na akishindwa atumikie miaka mingine mitatu jela.
( 2 ) Katika kosa
la 1 -4 Daniel Yona amehukumiwa
kifungo cha miaka
mitatu kwa kila
kosa ambazo zitatumikiwa kwa pamoja
(concurently) yaani miaka
mitatu tu. Kosa la
11
naye atalipa kiasi cha Tshs milioni
tano au akishindwa
atumikie miaka mingine mitatu jela. Hivyo
ndivyo ilivyotokea.
MWANDISHI WA
MAKALA HAYA NI
MWANASHERIA NA MSHAURI
WA SHERIA KUPITIA
GAZETI LA SERIKALI
LA HABARI LEO
KILA JUMANNE , GAZETI
JAMHURI KILA JUMANNE
NA GAZETI NIPASHE
KILA JUMATANO. 0784482959, 0714047241 bashiryakub@ymail.com
TANGAZO MUHIMU
VIWANJA NA NYUMBA
ZINAUZWA.
·
WANASHERIA WETU WATAKUANDALIA MIKATABA YOTE BURE NA KUKUSIMAMIA MPAKA MANUNUZI YAKAMILIKE BURE.
WANASHERIA WETU WATAKUANDALIA MIKATABA YOTE BURE NA KUKUSIMAMIA MPAKA MANUNUZI YAKAMILIKE BURE.
·
UHALALI WA NYARAKA NA UMILIKI UMETHIBITISHWA NA WANASHERIA WETU.
UHALALI WA NYARAKA NA UMILIKI UMETHIBITISHWA NA WANASHERIA WETU.
·
UTAPEWA MTU WA KUKUSAIDIA KUFANYA TRANSFER KWA HARAKA BURE.
UTAPEWA MTU WA KUKUSAIDIA KUFANYA TRANSFER KWA HARAKA BURE.
·
IKIWA UTATOKEA MGOGORO NDANI YA MWAKA TANGU TAREHE YA MANUNUZI UTAPEWA WAKILI WA KUSIMAMIA MGOGORO BURE
IKIWA UTATOKEA MGOGORO NDANI YA MWAKA TANGU TAREHE YA MANUNUZI UTAPEWA WAKILI WA KUSIMAMIA MGOGORO BURE
0784482959.
KUONA
BOFYA HAPO JUU MWANZO WA BLOG.
0 comments:
Post a Comment