JE WAJUA MUDA WA HATI UKIISHA WAWEZA KUNYANGANYWA ARDHI .

NA  BASHIR  YAKUB- 

Kwa  wale  ambao  tayari wana  hati  za  majumba  au  viwanja  wanajua  wazi  kuwa hati  hizo  zimeandikwa   muda  maalum .  Tofauti na  wengi wanavyofikiria  hasa  wale ambao    pengine  hawajamiliki  ardhi au wanamiliki  ardhi  lakini hawamiliki nyaraka  hii .  Hati  unayopewa  ina  muda  maalum  wa  kuishi. Sio  kweli  kwamba  ukishapata  hati  basi  ndio  umemaliza,  hapana. Kama  ilivyo  kwa bidhaa  nyingine  au  nyaraka  nyingine  kwa  mfano  leseni  za  kuendeshea vipando  vya  moto  ambazo  huisha  muda (expire)  ndivyo  ilivyo  kwa  hati za  nyumba/viwanja pia  ambazo  nazo  huisha  muda wake ( expire).

MUDA  WA  KUISHI  KWA  HATI.

( A ) KUPEWA  HATI  BILA  CHAGUO  LA  KUPEWA  TENA (RENEWAL).

Kifungu cha  32  cha  sheria  ya  ardhi  kinasema  kuwa   mtu  anaweza  kupewa  hati  bila  kupewa  chaguo  la  kupewa  tena. Hii  ina  maana  unapewa hati  kwa  muda  maalum  na  muda  huo ukiisha  basi  ardhi  hiyo inakuwa  si  mali  yako  tena. Inapokuwa  si  mali  yako  tena  ardhi  hurudi  mikononi  mwa  mamlaka  za  ardhi  ambapo  waziri  mwenye  dhamana  na  kamishna  mkuu  wa  ardhi  wanaweza  kumpatia  mtu  mwingine  ardhi  hiyo  akiwa  kama  mmiliki  mpya.  Kifungu  hicho   kimezungumzia   kupewa  ardhi  kwa  muda  wa  miaka 99. Hata  hivyo wengine  hupewa kwa  muda miaka  66 na  wakati  mwingine  33.

( B ) KUPEWA HATI  KWA  CHAGUO  LA  KUPEWA  TENA.

Kifungu  hichohicho  cha 32  kimeeleza  pia  kupewa  hati  ya  ardhi  inayokupa  chaguo  la  kuongeza  muda  iwapo  wa  awali ukiisha. Hii  ina  maana  kama  hati  yako  imeandikwa   miaka  99   basi  muda  huo  ukiisha  unaweza  kuomba  kuongezewa  muda  kama  huo  tena au  chini  yake.  Halikadhalika  kama  umepewa  miaka  33  au  66  kama  chaguo  lipo  unaweza  kuomba  kupewa  muda  uleule  tena  au  zaidi lakini  usiozidi  miaka  99. Lililo  kubwa  unalopaswa  kuzingatia  katika  haya  ni  kuwa  unapopewa hati  ni  lazima  ujue  umepewa  hati  ya  aina  gani. Tofauti  ya  nilichoeleza  hapo  juu  na  hiki hapa  ni  kuwa  hapo  juu  muda  wowote  unaopewa  ardhi hauwezi  kuongezeka  tena  ambapo  ukiisha  ardhi  inakuwa  si mali yako  tena. Wakati   hapa  unapopewa  unaweza kuongeza  tena  ukiamua  kufanya hivyo.

( C ) Pia  ipo  ardhi  unaweza  kupewa  na  ukatakiwa kurenew  kila  mwaka. Hii  nayo  ipo  katika  kifungu  hichohicho  cha 32( c )  cha  Sheria  ya  Ardhi. Unapewa  haki  ya  kumiliki  lakini  kwa  sharti  kuwa  kila  mwaka  utaomba  tena.  Usipoomba  maana  yake  umiliki  wako  unakufa. Aidha  kwa  mujibu  wa  kifungu  hicho  umiliki   wa ardhi  inayomilikiwa  kwa  mwaka hauwezi  kufa  mpaka  kamishna  wa  ardhi  atoe  taarifa  maalum (notice)  kwa  mhusika . Hata  hivyo  wanaomilikishwa  ardhi  kwa  mtindo  huu  wakati  mwingine  wanaweza   kupewa  muda  maalum  wa  awali  ambao  hauzidi  miaka  minne. Yaani  unapewa  miaka  minne  ya  awali ambayo  hutatakiwa  kurenew  kila  mwaka  halafu  ikiisha hiyo  ndio sasa unaanza  kumilikshwa  mwaka  mmoja  mmoja  huku  ukitakiwa  kurenew  kila  mwaka.  Zaidi ya  hayo, lipo  swali  ambalo  wengi  huuliza ambalo ni  iwapo  inawezekana  kupunguziwa muda wa  umiliki  uliopewa  kwenye  hati  hata  kabla  ya  muda  huo   kuisha. Jibu  lake  tutaona hapa  chini.

KUPUNGUZIWA  MUDA  WA  UMILIKI  WA  HATI.

Kifungu  cha  32(2) cha  Sheria  Ya Ardhi  kinasema   kuwa  pale  ambapo  mtu  anakuwa  amepewa  umiliki  wa ardhi  kwa  kipindi  maalum   muda  wake  aliopewa  hauwezi  kupunguzwa bila  kufanya makubaliano  naye. Maana  yake  ni  kuwa  kama  umepewa  miaka  33, 66, 99  muda  huo  hauwezi  kupunguzwa  bila  kufanya  makubaliano  na  wewe.  Kitu  kingine  ambacho  watu  wangependa kujua  ni  kwanini  umiliki  wa ardhi  unatofautiana  muda. Jibu  ni kuwa  serikali  hutoa  muda  tofauti  wa  umiliki  kutegemea  sera na  mipango  ya  maendeleo  ya  eneo  husika. Yapo  maeneo  ambayo  wasingependa  watu  wakae kwa  muda  mrefu  sana kutokana  na  mipango  ya  baadae. Maeneo  kama hayo  watu  watamilikishwa  kwa  muda  mfupi.  Na  yapo  maeneo  ambayo   tayari  mipango  yake imekamilika  na  si vibaya  watu  kuishi  kwa muda  mrefu  . Maeneo hayo  watu watamilikishwa  hata  miaka  99. Kwa  ufupi hizi  ndio  sababu  za  utofauti  wa  miliki  ya  miaka.

MWANDISHI   WA   MAKALA  HAYA   NI   MWANASHERIA  NA  MSHAURI   WA  SHERIA  KUPITIA  GAZETI  LA  SERIKALI   LA   HABARI   LEO  KILA  JUMANNE  , GAZETI  JAMHURI   KILA  JUMANNE  NA  GAZETI  NIPASHE  KILA  JUMATANO.    0784482959,        0714047241              bashiryakub@ymail.com

                                           TANGAZO   MUHIMU                                                

VIWANJA     NA     NYUMBA          ZINAUZWA.

·        
WANASHERIA   WETU   WATAKUANDALIA   MIKATABA  YOTE  BURE  NA    KUKUSIMAMIA  MPAKA   MANUNUZI    YAKAMILIKE   BURE.

·        
UHALALI   WA  NYARAKA   NA   UMILIKI   UMETHIBITISHWA  NA                        WANASHERIA  WETU.

·        
UTAPEWA  MTU  WA  KUKUSAIDIA  KUFANYA  TRANSFER   KWA  HARAKA         BURE.

·        
IKIWA   UTATOKEA   MGOGORO  NDANI   YA  MWAKA  TANGU  TAREHE  YA       MANUNUZI    UTAPEWA   WAKILI   WA   KUSIMAMIA  MGOGORO    BURE

                                                        0784482959.

 KUONA   BOFYA  HAPO  JUU    MWANZO  WA   BLOG.