YAFAHAMU MAMBO MAWILI MUHIMU YA KISHERIA YANAYOHUSU UPANGAJI NA UPANGISHAJI.

NA  BASHIR  YAKUB-

Upangaji  kama  upangaji  una  mambo  mengi.  Hii  ndio  sababu sheria  imegusa  eneo  hilo  pia.  Kila  mtu  anajua  kuwa upangaji  si  lazima  uwe  wa  nyumba  ya  kuishi tu bali  hata  ule  wa  maeneo  ya  biashara  pia.  Ipo  misuguano  mingi  ambayo  hutokea   katika  miamala  ya  upangaji  na upangishaji. Ipo  misuguano  inayotokana  na  ukorofi  tu  lakini  ipo  misuguano  inayotokana  na  kutojua  baadhi  ya  mambo  ya  msingi  na  ya  kisheria  kuhusu  dhana  nzima  ya  upangaji  na upangishaji . Leo  nitaeleza  mambo  mawili  tu   kuhusu  upangaji  na  upangishaji.

1.INARUHUSIWA  KUPANGA  NA  WEWE UKAMPANGISHA  MWINGINE.

Sheria  haimkatazi  mtu kupanga  sehemu  halafu   naye akaamua  kumpangisha  mwingine.  Hili  lipo  na  si  kinyume  cha  sheria  kufanya  hivi.  Na  zaidi  hata  huyu  aliyepangishwa  naye  anaweza  kumpangisha  mwingine  wa  tatu.  Yaani  ikawa  A  amempangisha  B  na  B  amempangisha  C   na  C  amempangisha  D  na  wote katika  eneo  hilohilo.  

Hii  yote  inaruhusiwa  na   upangaji  wa  kila  mmoja  unalindwa  na  sheria    na  kila mmoja  anapata  haki  zake kwa  nafasi  yake.  Kwa  mfano  kila mpangishaji  ataitwa  mwenye  nyumba  yaani  A  ataitwa  mwenye  nyumba  na  B  na  B  ataitwa  mwenye  nyumba  na  C  na  C  ataitwa  mwenye    nyumba  na  D.  Halikadhalika  kila  aliyepangishwa  ataitwa  mpangaji.

Suala  la  msingi  sana  katika  upangaji  wa  namna  hii  ni  kuwa  ule  mkataba  wa  mwenye  nyumba  halisi  ambaye  ni mmiliki  kabisa  yule  A   uwe  unatoa  ruhusa  kwa    mpangaji aliyempangisha naye kuruhusiwa  kupangisha  mwingine   na  yule  mwingine  naye  mkataba  wake umruhusu  kumpangisha mwingine  na  mwingine  naye  mkataba  wake  umruhusu  kumpangisha  mwingine  iwe  hivyohivyo.   Ikiwa  mkataba  wa  mmoja haumruhusu  kupangisha zaidi  basi  huyo  asiyeruhusiwa   hawezi  kumpangisha  mwingine  na  akifanya  hivyo  itakuwa  kinyume    cha  sheria. Kisichowezekana  ni  kuwa huwezi kuwa  mpangaji  halafu  ukampangisha  mwingine  bila  kuwa  umeruhusiwa  kufanya  hivyo  na  mwenye  nyumba  katika  mkataba  wenu.

Lakini  pia  katika   upangaji  wa  namna  hii unaohusisha  A,  B, C  na  D  kama  tulivyoona ni  lazima  kila  anayempangisha  mtu  wake ampangishe muda  mfupi zaidi  kuliko  ule  aliopanga  yeye.  Kwa  mfano  B  amepanga   miezi  kumi  basi  atakapompangisha  C  inabidi  ampangishe  miezi  tisa  au  chini  yake.

Haiwezekani    ikawa  yeye  alipanga  miezi  kumi   halafu  ampangishe  mwingine  miezi  kumi  na  moja au mwaka  au  zaidi.  Pia  masharti  ya  upangaji   aliyopewa  B  ndiyo  hayohayo  anayopaswa  kumpa  C   kama  mpangaji  wake.  Haiwezekani  yeye  aliambiwa  asitumie  chumba  au  uwanja  fulani  ikiwa  kama  sehemu  ya  mkataba  wake  halafu  yeye  katika  kumpangisha  mwingine  akamruhusu  kutumia  uwanja  au  chumba  kile.  

Masharti  lazima   yawe  yaleyale  isipokuwa  yanaweza  kupungua  lakini  yasiongezeke.  Kwa  mfano  B  anaweza  kuwa  amepanga   vyumba  viwili  na  akapangisha  kimoja  lakini   hawezi  kuwa  amepanga  viwili  halafu akampangisha  mwingine  vitatu.  Hivi  ndivyo  ilivyo  kwa  maeneo  yote  ya  biashara  au  makazi.

2. MWENYE  NYUMBA  HARUHUSIWI  KUFANYA  MABADILIKO  YOYOTE     BILA  TAARIFA  MAALUM.

Mabadiliko  yaweza  kuwa  ya  kuongeza  kodi,  kuondolewa  katika  eneo  la  pango, kupanda  kwa  bei  ya  huduma  kama  umeme,  maji,  usafi ,  kutembelea  eneo  la  pango  kwa  ajili  ya  ukaguzi, kubadili  mfumo  wa  ulipaji  kodi, kufanya  marekebisho  ya  ujenzi  katika  eneo  la  pango,  na  kila  kitu  ambacho  ni  sharti katika  mkataba  wa  pango    ni  lazima  kitolewe  taarifa( notice) kabla  ya  kukifanyia  mabadiliko  au  kuongeza  kipya.

Kwa  taarifa  ya  kuongezeka  kwa  kodi  au  kuondolewa  katika  pango  taarifa  inabidi  iwe  ya   miezi  mitatu.  Aidha  mambo  mengine   kama  taarifa  ya kufanya  ukaguzi  wa  eneo  na  mambo  mengine  yaliyo  katika  mkataba  yafaa  kukubaliana  kimkataba  ni  muda  gani  uwekwe  kama  muda    maalum  wa  taarifa. Kwa  mfano  mnaweza  kuandika  kuwa  mwenye  nyumba atatoa  taarifa  ya  mwezi  mmoja  kabla  ya  kuja  kukagua  eneo  la  pango.

 Na taarifa katika  masharti mengine  yaliyo  katika  mkataba  mnaweza  kukubaliana  muda  wa taarifa  uwe  lini na muda  unaweza  kutofautiana  katika  sharti  hadi  sharti. La  kuzingatia  hapa  ni  kuwa   hakikisha   unakuwa  makini  katika  kuandaa  au  kusaini mkataba  wa  pango  na  ni  muhimu  kuwa    na  mwanasheria  ili  kukumbusha  na  kuainisha  mambo  ya  msingi  ili  kuondoa lawama  na  kutoelewana  mbeleni. Leo  nimezungumzia  mambo  mawili  tu  siku  nyingine  tena  nitaeleza  mengine  kwani  yapo  mengi  mno ya  kisheria kuhusu  upangaji  na  upangishaji.

MWANDISHI   WA   MAKALA  HAYA   NI   MWANASHERIA  NA  MSHAURI   WA  SHERIA  KUPITIA  GAZETI  LA  SERIKALI   LA   HABARI   LEO  KILA  JUMANNE  , GAZETI  JAMHURI   KILA  JUMANNE  NA  GAZETI  NIPASHE  KILA  JUMATANO.    0784482959,        0714047241              bashiryakub@ymail.com

                                           TANGAZO   MUHIMU                                                

VIWANJA     NA     NYUMBA          ZINAUZWA.

-WANASHERIA   WETU   WATAKUANDALIA   MIKATABA  YOTE  BURE  NA                    KUKUSIMAMIA  MPAKA   MANUNUZI    YAKAMILIKE   BURE.

-UHALALI   WA  NYARAKA   NA   UMILIKI   UMETHIBITISHWA  NA   WANASHERIA     WETU.

-UTAPEWA  MTU  WA  KUKUSAIDIA  KUFANYA  TRANSFER   KWA  HARAKA                 BURE.

-IKIWA   UTATOKEA   MGOGORO  NDANI   YA  MWAKA  TANGU  TAREHE  YA              MANUNUZI    UTAPEWA   WAKILI   WA   KUSIMAMIA  MGOGORO    BURE

                                                        0784482959.

 KUONA   BOFYA  HAPO  JUU    MWANZO  WA   BLOG.