JE INARUHUSIWA KUINGIZA MALI YA WANANDOA KATIKA MALI ZA MIRATHI ILI NDUGU WAZIGAWANE IWAPO MKE/MME AMEFARIKI.

                    

NA  BASHIR  YAKUB-

Nimekuwa  nikiulizwa  maswali  mengi    kila  inapotoka  makala. Nami  nimeweka  ahadi  ya  kukusanya  maswali hayo  na  kuyajibu  na  si  kuyajibu  kwa  kumjibu  mtu aliyeuliza  peke  yake   , hapana  isipokuwa  kwa  kuyaweka  katika   makala  ili  umma  wote  ufaidike.  Haya  ni  baadhi  ya  maswali  ambayo  nimeulizwa  na  haya  ndiyo  majibu  yake.

1.JE  MALI  ALIYOPEWA  MTU  KABLA  YA  KIFO  CHA   MAREHEMU  NAYO HUHESABIWA   KATIKA  KUGAWANA  MIRATHI.

Yapo  mazingira  ambapo  marehemu  huwa  amempa  mtu/mrithi  mali  kabla  ya  kifo. Mara  nyingi  hii  hujitokeza  kwa  baba au  mama  na  mtoto  ambapo  baba/mama  humpa  mali  mwanae  hata  kabla  ya  kifo. Hampi  ile  mali  kama  amemrithisha  hapana  isipokuwa  anaweza  kumpa  sehemu  ya  mali  pengine  ili ajenge  au  sehemu  ya  shamba  ili  alime    na wengine  huwa  wametoa  vitu  kama  magari  au  hata    nyumba.  

Swali  ni  je  iwapo  mtu  amepewa   vitu  kama  hivi   au  amepewa  kimojawapo  kati  ya  hivi  ni  sawa   vitu  hivi  alivyopewa  kuhesabiwa  wakati  wa  kugawana  mali  za  marehemu  aliyempa  mali  hizo. Jibu  ni  ndiyo, sheria  inasema  iwapo  marehemu  hakuacha  wosia    basi  wakati wa  kugawana  mali  zake   vile  vitu ambavyo  alivitoa  kwa  baadhi  ya  watu/ warithi  yafaa  vihesabiwa  wakati  wa  mgawanyo  wa  mali.

Sio  kwamba   mtu atanyanganywa   mali  hizo hapana  isipokuwa  aliyekwishapewa  hawezi  kupata  mgao  sawa  na  yule  ambaye  hakuwahi  kupewa  chochote  na   marehemu wakati  wa  uhai.  Ambaye  hakuwahi  kupewa  chochote  yafaa  apate  mgao  zaidi  kuliko yule  aliyekuwa  amepewa  na  marehermu  kabla  ya kifo. Isipokuwa   hali  itakuwa  tofauti  iwapo  marehermu  ameacha  wosia.  Ikiwa  marehemu  ameacha  wosia  basi   kila mtu  atapata  kutokana  na wosia  unavyosema  bila  kujali  nani alikuwa  amepewa  kabla  na  nani hakupewa  kabla.  Wosia  utafuatwa  hivyohivyo  ulivyo.

2.  JE  INARUHUSIWA  KUINGIZA  MALI  YA  WANANDOA  KATIKA  MALI  ZA  MIRATHI   ILI  NDUGU  WAZIGAWANE IWAPO  MKE/MME  NDIYE  AMEFARIKI.

Yapo  mazingira  ambapo  mke  anaweza  kumtangulia  mume  katika  mauti  au  mme  anaweza  kumtangulia  mke . Lakini   mpaka  kifo  kinamkuta mmoja   unakuta  tayari  kuna  mali ambazo  zilikuwa  zimechumwa  na  wanandoa  kwa  pamoja   na  hivyo  kuwa  mali  za  familia. 

Hapo hapo  unakuta  kuna   warithi  kama  watoto au  ndugu  wengine  na  wanataka  mali  zote  ziingizwe  katika  orodha  ya  mirathi  na  zigawanywe. Swali  ni  je sheria  inasemaje  kuhusu  jambo  hilo.  Sheria  iko wazi  kuwa    katika  mazingira  kama  hayo huwezi  kuingiza  mali  zote  kwenye  mali  za  mirathi. Kinachotakiwa  kufanyika  ni  kutoa  kiwango  cha  mgao  wa  mali  ambao  alikuwa  anastahili  marehemu   kama  mgao  wake  katika  mali  kama   mwanandoa . 

Kiwango  hicho  kikishapatikana  basi  hicho  ndicho  kitakuwa    mali  ya  mirathi  ambayo  ndugu  na  watoto  wanaostahili  kurithi  watatakiwa  kugawana. Mali  nyingine  ya  mwanandoa  aliyebaki  ni  makosa  kuguswa  au  kuingizwa  katika  mali  inayostahili  kugawanywa  kwa  warithi.

Mali  yoyote  ambayo   ni  ya  wanandoa    ni  haki  ya  kila  mwanandoa   na  hakuna  ndugu  yeyote  mwenye  uwezo wa  kumyanganya  mwanandoa  aliyebaki. Iwe  ni  baada  ya  kifo  cha  mwenzake  au   wakati  wa  uhai  wa  wanandoa  wote  wawili.  Hivyo  basi  ieleweke  kuwa  huwezi  kuingiza  mali yote  ya  ndoa  katika  orodha  ya  mali  zinazotakiwa  kugawanywa  kwa  warithi  kabla  ya  kupiga  hesabu  na  kuweka  pembeni   mali   halisi  za  mwanandoa  aliyebaki.

3. JE  MKE  ASIYE  WA  NDOA  ANAWEZA  KURITHI.

Swali  hili  nimeulizwa  sana.  Na  nimeendelea  kuulizwa  hata  baada  ya  kuwa  nimelijibu.  Niliwahi  kulijibu makala  zilizopita. Lakini  bado naendelea  kuulizwa  swali  hili  na  mimi  sitaacha  kulijibu  mpaka   kusiwe  na  muulizaji  wa  swali  hili . Basi  ieleweke  wazi  kuwa  mwanamke  asiye  wa  ndoa   hata  kama  anaishi  na  mwanaume  kwa  mtindo  ambao ukiuangalia  utadhani  ni  mke  na  mume  bado  ikitokea  mwanaume  huyo  kufa  mwanamke  wa  namna  hiyo  hawezi  kudai  chochote  katika  mali  za  yule  mwanaume. Mke  halali  ni  mke ambaye  mahusiano  yake  na  mwanaume  yametokana  na  ndoa  halali. Nje  ya  ndoa  halali  hakuna  urithi. 

Hii  iko  hivyo  hata  kwa  mwanaume asiye  na  ndoa  iwapo  mke  atafariki. Aidha  ieleweke  kuwa  wakati  ambao  sio  wa kifo  kwa  mfano  wakati  wa kuachana  baina  ya  mke  na mume  ambao  wameishi  kama  wanandoa  lakini  wakiwa hawana  ndoa  mwanamke  asiye  wa  ndoa  ana  haki  ya  kupata mgao  wa mali. Na  hii  ni ikiwa  wameishi  wote  kwa zaidi  ya  miaka  miwili  kama  mke  na mume  na  ikiwa  kuna  mali  waliyochuma  kwa pamoja . Kwa  maana  hiyo  kwa  mazingira  ya  kuachana  ya  kawaida mwanamke  asiye  na  ndoa  anaweza  kudai  mali  lakini  baada  ya  kifo  hawezi kudai  mali.

4. NINI  UFANYE  IWAPO  HUKURIDHIKA  NA  NAMNA  MIRATHI  ILIVYOGAWIWA.

Iwapo  kuna  mtu  hakuridhika  na  mgao  wa  mali  za  marehemu  basi  sheria  inasema  kuwa  anatakiwa  kupeleka  malalamiko  yake  katika  mahakama  iliyomteua  au  kumuidhinisha  msimamizi  wa  mirathi. Kwa  kawaida  msimamizi  wa  mirathi ndiye  hugawa  mali  za marehemu hivyo  iwapo  mtu  hakuridhika  basi  ana  haki   ya  kwenda  kulalamikia  hicho  ambacho  hakuridhika  nacho  na  atasikilizwa na ikiwa  yuko  sahihi  basi  atapewa  haki  yake  mara  moja.

MWANDISHI   WA   MAKALA  HAYA   NI   MWANASHERIA  NA  MSHAURI   WA  SHERIA  KUPITIA  GAZETI  LA  SERIKALI   LA   HABARI   LEO  KILA  JUMANNE  , GAZETI  JAMHURI   KILA  JUMANNE  NA  GAZETI  NIPASHE  KILA  JUMATANO.    0784482959,        0714047241              bashiryakub@ymail.com

                                           TANGAZO   MUHIMU                                                

VIWANJA     NA     NYUMBA          ZINAUZWA.

-WANASHERIA   WETU   WATAKUANDALIA   MIKATABA  YOTE  BURE  NA                    KUKUSIMAMIA  MPAKA   MANUNUZI    YAKAMILIKE   BURE.

-UHALALI   WA  NYARAKA   NA   UMILIKI   UMETHIBITISHWA  NA   WANASHERIA     WETU.

-UTAPEWA  MTU  WA  KUKUSAIDIA  KUFANYA  TRANSFER   KWA  HARAKA                 BURE.

-IKIWA   UTATOKEA   MGOGORO  NDANI   YA  MWAKA  TANGU  TAREHE  YA              MANUNUZI    UTAPEWA   WAKILI   WA   KUSIMAMIA  MGOGORO    BURE

                                                        0784482959.

 KUONA   BOFYA  HAPO  JUU    MWANZO  WA   BLOG.